Rada Upowszechniania Nauki

W piątek 18 października w konkursie INTER Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, który odbywał się pod patronatem Obywateli Nauki zostało nagrodzonych ośmiu młodych naukowców. Jury pod przewodnictwem prezesa FNP prof. Macieja Żylicza, w skład którego wchodziło dwoje członków naszej Rady - dr Patrycja Dołowy i red. Krzysztof Michalski oraz wybitni popularyzatorzy nauki dr hab. Marcin Grynberg, dr Ilona Tańska i laureat zeszłorocznego konkursu INTER dr Paweł Rutkowski wyróżniło lek. med. Elizę Głodkowską-Mrówkę z WAM, dr Joannę Sułkowską z Wydziału Chemii UW, dr Remigiusza Worcha z Instytutu Fizyki PAN, dr Halinę Waś z Instytutu im. Nenckiego,  dr Konrada Juszczyka z Wydziału Neofilologii UAM,  dr Jana Guzowskiego z Instytutu Chemii Fizycznej PAN, dr Katarzynę Kamińską z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie oraz dr Piotra Wasilewskiego z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW. Laureaci otrzymali po 100 tys. złotych na realizację własnych badań naukowych. Każdy z uczestników miał pięć minut na zaprezentowanie w zrozumiały i przystępny sposób swojego interdyscyplinarnego projektu naukowego.

Kapituła konkursu przyznała również wyróżnienia o wartości 3 tys. złotych. Otrzymali je: mgr Michał Choptiany z Wydziału Artes Liberales UW, dr Agnieszka Kaczor z Wydziału Farmaceutycznego UM w Lublinie, mgr Anna Orylska z Wydziału Psychologii SWPS, dr Alicja Sielicka z Wydziału Lekarskiego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i dr Sławomir Wacewicz z Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Dodatkowo nagrodę publiczności wartą 10 tys. złotych otrzymała lek. med. Eliza Głodkowska-Mrówka z WAM.

Konkurs zorganizowano w ramach projektu Skills.

17 października rozpoczyna się czterodniowe święto nauki w Siedlcach, którego jednym z patronów jest Rada Upowszechniania Nauki. W programie spotkania, wykłady, warsztaty i zajęcia przygotowane specjalnie z myślą o najmłodszych. Przy okazji pierwszego wydarzenia - zaplanowanego na czwartek na godz. 15 w Pałacu Ogińskich przy ul. Konarskiego 2 Naukowego spotkania „Pod Dębem” -  można będzie zobaczyć jak radzi sobie drzewko „Popularyzator nauki”. Posadzono je w 2008 roku, w rocznicę 40-lecia Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego, podczas 10. Edycji Festiwalu Nauki i Sztuki.

Festiwal Nauki i Sztuki
17 – 20 października
Siedlce
program: www.festiwal.uph.edu.pl

„Co ty wiesz o nauce?” to nowy cykl rozmów z przedstawicielami nauk przyrodniczych proponowany widzom przez TVP Kultura. Osiem obecnie emitowanych odcinków poświęconych jest genetyce. Prowadzi je prof. Magdalena Fikus.
„Co ty wiesz o nauce?”

Emisje: niedziele, godz. 13
TVP Kultura

Opracować interdyscyplinarny projekt łączący środowisko szkolne i akademickie. Dowiedzieć się jak wykorzystać naukę obywatelską (Citizen Science) w pracy z uczniami i studentami. Nauczyć się efektywnie wykorzystywać w swojej pracy otwarte zasoby i nowe technologie. Poznać przepisy prawa autorskiego w edukacji. To wszystko będzie można zrobić podczas warsztatów dla nauczycieli szkolnych i akademickich, doktorantów oraz studentów ostatnich lat, na które zapraszają Edu-Akcja i Centrum Nauki Kopernik.

XVII Festiwal Nauki w Warszawie rozpoczyna się 20 września. Na najbliższe 10 dni zaplanowano dyskusje, pokazy i warsztaty a także wycieczki, wystawy i gry edukacyjne.
Wśród wielu wydarzeń są oczywiście również te, na które zaprasza Rada Upowszechniania Nauki!

Patrycja Dołowy, sekretarz Rady Upowszechniania Nauki, jest również fotografką. Jej zdjęcia można teraz oglądać w warszawskiej Galerii 2b+r.

„Światła mijania” – krótkie rejestracje wyławiane z przepływu ulicy, zatrzymane spojrzenia w trakcie podróży, nawiązanie kontaktu na chwilę. Marzenia o poznaniu tych wszystkich mijanych osób w obcych miastach, które spieszą się do swoich domów, mają swoje zwykłe życia, tam, gdzie ja jestem tylko przejazdem, mieszkańców małych wiosek, przez które pociąg przejeżdża, nie zatrzymując się, ludzi krzątających się za firankami rozpalonych światłem okien o zmierzchu. Nigdy niespełnione. I tylko dzięki jednemu naciśnięciu spustu aparatu, jednej rejestracji na wysokoczułej kliszy mimowolna percepcja staje się "jakąś historią”.
Patrycja Dołowy jest artystką fotografką i działaczką Fundacji MaMa, posiadaczką dyplomu MKiDN, wyróżnioną za pracę dyplomową „Lilith odchodzi…” w WSF AFA we Wrocławiu. Jej prace były prezentowane na wielu wystawach zbiorowych oraz indywidualnych w Polsce i za granicą. Publikowała w pismach artystycznych „Format” i „tytuł roboczy. otwarty magazyn sztuki”. Tworzy własną techniką fotograficzną. Wydała album „Efemeryki”. Jej fotografie znajdują się w kolekcji galerii Artdelu.
No i Patrycja jest także Sekretarzem RUN

„Światła mijania”
Galeria 2b+r, Bukowińska 22a, Warszawa
(budynek „Przyorle”, najbliższe metro: Wilanowska)

To pierwsza tego typu inicjatywa na Ukrainie. We wrześniu i październiku w kilku tamtejszych miastach będą się odbywały pikniki naukowe.
Pomysł wyszedł od studentów, którzy uczestniczyli  w projekcie "Study Tours to Poland". Partnerem merytorycznym projektu zostało Centrum Nauki Kopernik, finansowo zabezpiecza go Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności a koordynuje Centrum Inicjatyw Międzykulturowych.
Imprezy zaplanowano na  14 września we Lwowie, na 21 września w Kijowie, na 28 września w Ługańsku oraz na 5 października w Charkowie.

Uporządkowanie sfery finansowej upowszechniania nauki. Rozpatrzenie możliwości utworzenia jakiejś formy przygotowywania kadr „naukowych komunikatorów”. Uwzględnianie i premiowanie podobnej działalności jako dorobku zawodowego indywidualnego i instytucjonalnego. Takie postulaty padły 16 maja podczas posiedzenia Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Biorący w nim udział Prof. Magdalena Fikus, Prof. Jan Madey i Dyrektor Centrum Nauki Kopernik Robert Firmhofer przedstawili wcześniej opinie o rozwoju popularyzacji nauki w Polsce. Mowa zatem była o Festiwalach Nauki i imprezach im towarzyszących, o Funduszu na Rzecz Dzieci i Centrum Nauki Kopernik i także sieci podobnych instytucji w Polsce, Europie i na świecie. Po prezentacjach wywiązała się ożywiona dyskusja. Rozmawiano m.in. o podobnej działalności w uczelniach wyższych, o zanikaniu autorytetu intelektualistów, o konieczności przeciwdziałania nienaukowym tendencjom w opiniach społecznych oraz o roli uniwersytetów Dzieci i UTW.

Nowe pomiary długości i szybkości lotów migracyjnych ptaków wprawiają w zdumienie. Koliberek rubinobrody regularnie przelatuje nad Zatoką Meksykańską pokonując około 1100 km w ciągu 18 godzin nieprzerwanego lotu. W tym czasie wykonuje jakieś 3,2 milionów uderzeń skrzydłami. W wypadku koliberka pokonywany dystans to 16 milionów długości jego ciała, a względna szybkość - 873 tys. długości ciała/godz. Oczywiście lot to nie bieg, ale dla porównania odnotujmy, że dobrze wytrenowany długodystansowiec osiąga 12 tys. długości ciała/godz. Gdyby osiągał względną szybkość koliberka pokonanie dystansu maratonu zajmowało by mu niecałe 2 minuty!
Te wyniki zostaną porównane z rekordami szlamnika, sokoła wędrownego i innych ptaków podczas spotkania w warszawskim Skwerze, prowadzonego przez dr Jarosława Nowakowskiego ze Stacji Badania Wędrówek Ptaków UGda.

„O niemożliwych dokonaniach ptaków i ptaszków”
poniedziałek (17 czerwca), godz. 18
Kawiarnia naukowa
Skwer, Krakowskie Przedmieście 60a
wstęp wolny

Jak zwiększyć zainteresowanie uczniów naukami ścisłymi? Jak efektywnie nauczać w XXI wieku? Jak stworzyć na platformie e-learningowej innowacyjny program nauczania? Tym między innymi tematom poświęcona będzie konferencja zatytułowana „Nauka, Edukacja, Technologie – dobre praktyki Cyfrowej Szkoły”.
Uczestnicy zastanawiać się będą także nad e-podręcznikami jako przyszłością edukacji, e-doświadczeniami w fizyce oraz technologii, dzięki której naukowcy mogą prowadzić zajęcia w szkołach.
Konferencja jest elementem upowszechniania projekt EDUSCIENCE.

3 czerwca (poniedziałek)
Akademia Pedagogiki Specjalnej
ul. Szczęśliwicka 40, Warszawa
więcej informacji oraz rejestracja na stronie http://konferencja.eduscience.pl/

Inżynier i wynalazca. Gdyby nie on, nie byłoby elektroniki. A jednak jego nazwisko jest Polakom prawie nie znane. Jan Czochralski (1885-1953) będzie bohaterem kolejnej odsłony LXXI Kawiarni Naukowej Bałtyckiego Festiwalu Nauki.
Był chemikiem, metaloznawcą. Opracował stosowaną współcześnie metodę otrzymywania monokryształów krzemu, co stało się podstawą procesu produkcji mikroprocesorów. Dopiero w 2011 został wpisany do Panteonu Wynalazców i Odkrywców Polskich, ale rok 2013, którym przypada 60. rocznica jego śmierci, Sejm RP ustanowił rokiem Jana Czochralskiego.
O zapomnianym uczonym opowie w czwartek prof. dr hab. inż. Janusz Rachoń (Politechnika Gdańska).

Podczas poniedziałkowego spotkania z publicznością publicznością Kawiarni Naukowej w Warszawie członek RUN prof. dr hab. Krzysztof J. Kurzydłowski mówił o perspektywach wydobycia gazu łupkowego w Polsce, stanie eksploracji złóż ich jakości i wielkości. Odpowiadał również na pytania, które dotyczyły m.in.  bezpieczeństwa ekologicznego czy stanu zaawansowania i przygotowania do ewentualnego wydobycia.
Głównym wnioskiem wynikającym z tego spotkania jest postulat znacznego zwiększenia odwiertów próbnych, bez czego nie można wiarygodnie oceniać  perspektywy „Polski – drugiego Kuwejtu”. Głębokość złóż i rodzaj łupków wskazują na konieczność „polonizacji” technologii, bez możliwości zastosowań wprost  doświadczeń i patentów amerykańskich. Stany Zjednoczone właśnie osiągnęły poziom pełnego gazowego zabezpieczenie potrzeb własnych i planują eksport (kierunek – Japonia).
Sprawozdania i krótkie filmy na temat kolejnych spotkań w kawiarni można znaleźć na www.facebook.com/KawiarniaFN .

Uporządkowanie sfery finansowej upowszechniania nauki. Rozpatrzenie możliwości utworzenia jakiejś formy przygotowywania kadr „naukowych komunikatorów”. Uwzględnianie i premiowanie podobnej działalności jako dorobku zawodowego indywidualnego i instytucjonalnego. Takie postulaty padły 16 maja podczas posiedzenia Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Biorący w nim udział Prof. Magdalena Fikus, Prof. Jan Madey i Dyrektor Centrum Nauki Kopernik Robert Firmhofer przedstawili wcześniej opinie o rozwoju popularyzacji nauki w Polsce. Mowa zatem była o Festiwalach Nauki i imprezach im towarzyszących, o Funduszu na Rzecz Dzieci i Centrum Nauki Kopernik i także sieci podobnych instytucji w Polsce, Europie i na świecie. Po prezentacjach wywiązała się ożywiona dyskusja. Rozmawiano m.in. o podobnej działalności w uczelniach wyższych, o zanikaniu autorytetu intelektualistów, o konieczności przeciwdziałania nienaukowym tendencjom w opiniach społecznych oraz o roli uniwersytetów Dzieci i UTW.

„Ludzie są wielcy. I bardzo niebezpieczni. Dla kogo? Dla małych niewinnych tranzystorków” – tak prezentację podczas sobotniego finału FameLab rozpoczął Marcin Stolarski z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk z Warszawy. I przez trzy minuty tłumaczył, co  powinniśmy zrobić, aby niebezpieczeństwo zniwelować. To wystąpienie zyskało największe uznanie jury konkursu i zdobyło I nagrodę w konkursie.
II nagrodę przyznano Magdalenie Richter z Instytutu Biochemii i Biofizyki w Krakowie za prezentację zatytułowaną „Trzy sposoby na bakterie – super broń komórek”, III – Maciejowi Jasińskiemu z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego, który w wystąpieniu „Po drugiej stronie lustra” objaśniał zasadę symetrii lustrzanej w fizyce.
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego swoje wyróżnienie postanowiło przekazać Piotrowi Koniecznemu z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie za prezentację „Maleńkich magnesów rola w ważnej sprawie”. Otrzymał on również nagrodę publiczności, ufundowaną przez British Council, współorganizatora konkursu. Główny Partner FameLab – BMW – doceniło wystąpienia Macieja Jasińskiego oraz studiującego biologię na UW Artura Franczuka („Od zera do bohatera, czyli jak pewna bakteria szczepionką się stała”).
FameLab – konkurs dla naukowców zajmujących się przedmiotami ścisłymi narodził się w 2004 roku podczas Cheltenham Science Festival. Polska edycja odbyła się drugi raz. Organizatorem jest Centrum Nauki Kopernik.

Pożegnanie

Zmarł Hilary Koprowski, wybitny lekarz, znakomity wirusolog.

Studia medyczne ukończył w Warszawie w1939 roku. W listopadzie jego rodzina wyjechała z Polski, początkowo do Włoch (w Santa Cecilia Academy w Rzymie – o czym nie wszyscy wiedzą – Hilary ukończył także studia pianistyczne). Ostatecznie Koprowcy osiedli w USA, a Hilary – choć miłość do muzyki towarzyszyła mu do końca życia – zdecydował się na karierę lekarza naukowca.  
Świat pamięta o nim jako o wynalazcy pierwszej żywej szczepionki przeciw wirusowej chorobie Heinego-Medina (polio), która uratowała zdrowie i życie wielu tysiącom dzieci w Polsce (w1958 roku chorowało u nas 6090 osób, w 1963 roku, po zakończeniu szczepień 10 milionów osób, zachorowało 7 osób, umarły dwie).  

Rada Upowszechniania Nauki spotkała się na zebraniu plenarnym 10 kwietnia 2013 roku na zaproszenie Prof. Pawła Rowińskiego w kierowanym przez Niego Instytucie Geofizyki Polskiej Akademii Nauk.

Przewodnicząca – Prof. Magdalena Fikus – przedstawiła sprawozdanie z działalności RUN w roku 2012 i pierwszych miesiącach 2013 roku. Rozmawiano również o planach na najbliższą przyszłość. Ustalono, że RUN będzie kontynuował sesje wyjazdowe, by wspierać swoim udziałem odbywające się w kraju imprezy popularyzujące naukę.

Instytut Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk zaprasza w piątek na prelekcję zatytułowaną „W jaki sposób komórki zachowują  niezmienność swojej informacji genetycznej”. Wygłosi ją dr Adrianna Skoneczna z Pracowni Mutagenezy i Naprawy DNA.

piątek (26 kwietnia), godz. 14
IBB PAN, Pawińskiego 5a, Warszawa
sala E im. prof. Wacława Gajewskiego
wstęp wolny

Jaki znaczenie ma jakość energii elektrycznej wykorzystywanej na okrętach? Czy jej zaniżenie może spowodować katastrofę na morzu? I jak właściwie ją mierzyć?
Nad tymi pytaniami zastanawiać się będzie w czwartek prof. dr hab. inż. Janusz Mindykowski (Akademia Morska w Gdyni). Spotkanie z nim zaplanowano w LXX Kawiarni Naukowej Bałtyckiego Festiwalu Nauki.

„Dokąd zmierzamy? Jakość energii elektrycznej a statki morskie”
czwartek (25 kwietnia 2013), godz. 18:00
Hotel Rezydent, Plac Konstytucji 3 Maja 3, Sopot
wstęp wolny
więcej: http://www.festiwal.gda.pl/kawiarnia/, https://www.facebook.com/events/399853670112300/

Jakie procesy powodują, że zachowujemy w pamięci  ludzi, słowa czy wydarzenia?  Co sprawia, że umiemy kłamać? . Jakie są najnowsze metody obrazowania mózgu z zastosowaniem rezonansu magnetycznego (MRI, fMRI)? Odpowiedzi na te pytanie będzie można poszukać podczas wykładu dr. Artura Marchewki (Pracownia Obrazowania Mózgu, Centrum Neurobiologii, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego, PAN).

„Kłamstwo, płeć i obrazowanie mózgu "
poniedziałek (15 kwietnia), godz. 18
Kawiarnia naukowa w „Skwerze”
ul. Krakowskie Przedmieście 60a, Warszawa
wstęp wolny

Co wiemy o pamięci? Czy mózg ma płeć? Czy seksoholizm to zachowanie problemowe czy patologia? Co robi mózg, kiedy śpi? Jak postrzegać zaburzenia neurorozwojowe? Odpowiedzi na te m.in. pytania przyniesie kolejny Tydzień Mózgu.