Prof. D. Shugar na konferencji z okazji jego osiemdziesiątych urodzin. Pierwszy z prawej prof. Kazimierz Wierzchowski, czł. rzecz. PAN.

W ostatnim dniu października 2015 odszedł profesor David Shugar. Miał 100 lat – we wrześniu zdążyliśmy tą rocznicę celebrować, a co najważniejsze – ku Jego czci zorganizować międzynarodowe naukowe sympozjum „Wyzwania współczesnej biologii molekularnej, biofizyki i biomedycyny”. Przyjechało wielu jego uczniów i współpracowników z Polski i z wielu stron świata. Urodził się w Józefowie na Kielecczyźnie. Gdy miał 4 lata jego rodzice wyemigrowali wraz z nim do Kanady. Studia fizyczne i doktorat ukończył na McGill University w Montrealu. W czasie wojny pracował w Kanadyjskiej Marynarce nad rozwojem radarowych systemów wykrywania łodzi podwodnych. Zbieg okoliczności, a może konieczność wykorzystania w czasie wojny talentów fizyków - podobnie zatrudniony był przyszły noblista, odkrywca struktury DNA, Francis Crick, który opracowywał akustyczne i magnetyczne miny przeciw niemieckim łodziom podwodnym. I jemu i Shugarowi, wojna opóźniła start naukowy w interesujących ich dziedzinach.

W 1948 roku Shugar wyjechał z Kanady początkowo do Francji (Instytut Pasteura), potem do Belgii, wreszcie w 1952 roku zdecydował się na pobyt w Polsce. I tu już został. Kolejno: w Państwowym Zakładzie Higieny i równolegle w powstającym w 1952 roku Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN. W tym ostatnim był pierwszym specjalistą w dziedzinie biofizyki, co usprawiedliwiało nazwę Instytutu. Postawiony na czele Zakładu Biofizyki nazwę tę kreował i umacniał. Pytany czym jest biofizyka mawiał, że tym czym zajmują się biofizycy.

Biofizyka Davida Shugara była m.in. fizyką składników kwasów nukleinowych – molekularnych nośników informacji genetycznej. Trzeba pamiętać jakie to były skromne dla nauki czasy i rozumieć, że trzeba było mieć wielką wyobraźnię, aby w prostych, żeby nie powiedzieć prymitywnych, warunkach laboratoryjnych uzyskiwać wyniki o światowym zasięgu.

W 1965 roku, na prośbę profesora Jerzego Pniewskiego z Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW podjął się organizacji pierwszej w Polsce i jednej z pierwszych w Europe - Katedry Biofizyki na Wydziale Fizyki UW. Była to całkowicie pionierska inicjatywa, bez wzorców i przykładów, i od razu stała się miejscem do którego garnęli się najzdolniejsi studenci.

David Shugar rozumiał i promował badania interdyscyplinarne. Współpracował z badaczami w zakresie fizyki, biologii, medycyny, chemii i informatyki. Stymulował nowe zainteresowania wielu polskich uczonych. W ostatnich latach przedmiotem Jego intensywnych badań stały się inhibitory kinaz białkowych, potencjalne leki przeciwnowotworowe. Inhibitory kinaz były tematem ośmiu międzynarodowych konferencji w Warszawie organizowanych przez Shugara i jego bliskich współpracowników.

Wykształcił setki magistrów, dziesiątki doktorów, z których wielu jest dziś profesorami. Opublikował ponad 400 prac naukowych, cytowany jest ponad 10 tysięcy razy, co stawia go w absolutnej czołówce naukowców realizujących badania w Polsce.

Tak było też z Jego inicjatywą stworzenia i powołania w 1997 roku pierwszego polskiego Festiwalu Nauki w Warszawie, po którym powstały liczne inne festiwale nauki w Polsce.