Stanowisko Rady Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk w sprawie sposobu komunikacji naukowej dotyczącej tożsamości płciowej
Warszawa, 19 maja 2022 r.
Stanowisko Rady Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk
w sprawie sposobu komunikacji naukowej dotyczącej tożsamości płciowej
Rada Upowszechniania Nauki PAN z niepokojem przyjmuje pojawiające się w przestrzeni publicznej próby wykorzystywania komunikacji naukowej do utrwalania stereotypów krzywdzących osoby transpłciowe oraz rozpowszechniania poglądów dotyczących tożsamości płciowej, które nie mają wsparcia w aktualnej wiedzy naukowej lub które nie są przedmiotem konsensusu naukowego.
Rada Upowszechniania Nauki PAN przypomina, że według najnowszych badań naukowych (Bulska i wsp., 2021), osoby transpłciowe w Polsce w największym stopniu, spośród przedstawicieli społeczności LGBTQ+, dotknięte są skutkami systemowej dyskryminacji. Przykładowo blisko 61% osób transpłciowych doświadcza symptomów głębokiej depresji. Ta grupa ma też największe nasilenie myśli samobójczych.
Z tego względu Rada Upowszechniania Nauki PAN stoi na stanowisku, że komunikacja wiedzy naukowej dotycząca kwestii wrażliwych społecznie powinna uwzględniać dobrostan osób dyskryminowanych. Uważamy ponadto, że powoływanie się przez osoby popularyzujące naukę na wiedzę biologiczną, bez uwzględniania, co w niej jest wynikiem badań empirycznych, których wyniki włączane są w zbiór aktualnie obowiązującej wiedzy, a co jej interpretacją, jest według nas niedopuszczalne. Popularyzacja nauki powinna wystrzegać się uproszczeń, które są fałszywe i prowadzą do wzmacniania istniejących stereotypów i uprzedzeń. Za Amerykańskim Narodowym Stowarzyszeniem Komunikacji (NCA, 1999) powtarzamy, że „etyczny sposób komunikacji zwiększa ludzką wartość i godność poprzez wspieranie prawdomówności, uczciwości, odpowiedzialności, integralności osobistej oraz szacunku dla siebie i innych”.
Bulska et al. (2021). Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019-2020.
Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii i Lambda Warszawa.
National Communication Association (1999). NCA credo for ethical communication. URL: https://www.natcom.org/sites/default/files/pages/1999_Public_Statements_NCA_Credo_for_ Ethical_Communication_November.pdf (dostęp 23.02.2022).
Przewodniczący RUN PAN
Prof. Paweł Golik
„Stanowisko RUN PAN w sprawie propagowania kreacjonizmu”
RADA UPOWSZECHNIANIA NAUKI
POLSKIEJ AKADEMII NAUK
Przewodniczący: prof. dr hab. Paweł Golik
Pałac Kultury i Nauki
pl. Defilad 1, 00-901 Warszawa
skrytka pocztowa 24
e-mail:
Warszawa, 15 grudnia 2020 r.
Misją systemu szkolnictwa wyższego i nauki jest prowadzenie najwyższej jakości kształcenia i badań naukowych. W murach uczelni publicznych nie powinna więc mieć miejsca promocja tez w oczywisty sposób antynaukowych. Niestety w ostatnim czasie obserwujemy wzmożenie aktywności grup szerzących treści negujące odkrycia naukowe. Jedną ze stosowanych przez nie strategii uwiarygodniania swojej działalności jest organizowanie wydarzeń w obrębie uczelni wyższych, a nawet we współpracy z nimi. Przykładem takiego działania jest promocja przez Fundację En Arche „teorii inteligentnego projektu”, pseudonaukowej tezy mającej w rzeczywistości na celu krzewienie kreacjonizmu. W listopadzie 2020 r. organizacja ta zorganizowała webinarium pt. Teoria Inteligentnego Projektu 2020 – „Granica ewolucji”, a na rozsyłanych zaproszeniach znaleźć można było adnotację głoszącą, iż jego współorganizatorem jest Wydział Biologii i Nauk o Środowisku Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Rada Upowszechniania Nauki przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk stanowczo sprzeciwia się zrównywaniu treści naukowych z pseudonauką oraz promowaniu wypowiedzi niezgodnych z wiedzą i metodą naukową pod hasłem obrony wolności akademickiej. Pragnie jednocześnie zwrócić uwagę na konieczność weryfikacji zawartości merytorycznej wydarzeń organizowanych w obrębie uczelni publicznych i/lub pod ich patronatem. Władze uczelni winny stać na straży wysokich standardów edukacyjnych i zapewniać przekazywanie treści mających oparcie w badaniach naukowych.
Prof. dr hab. Paweł Golik
Przewodniczący
Rady Upowszechniania Nauki PAN